Wydział Mechaniczny jest najstarszym wydziałem Politechniki Lubelskiej. W roku 1953 powstała Wieczorowa Szkoła Inżynierska z jedynym wówczas Wydziałem Mechanicznym. Jego utworzenie związane jest ściśle z powstawaniem w obecnym kształcie Politechniki Lubelskiej. Pierwsze lata pracy Wydziału Mechanicznego upłynęły w bardzo trudnych warunkach - bez własnych budynków, bez bazy laboratoryjnej i badawczej.
Uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie, uczelnia otrzymała gmach przy ul. Bernardyńskiej 13 (dawny Pałac Sobieskich). W ten sposób uzyskała własną bazę lokalową. W odnowionym i przystosowanym do potrzeb uczelni budynku odbyła się w 1962 r. inauguracja dziesiątego roku nauczania WSInż.
Uchwałą Rady Ministrów z dnia 28.04.1965 r. Wieczorowa Szkoła Inżynierska przekształcona zostaje w Wyższą Szkołę Inżynierską. Pierwsze w dziejach WSInż. egzaminy wstępne na studia dzienne na Wydział Mechaniczny i Elektryczny odbyły się 2.07.1965 r.
W 1968 r. na Wydziale Mechanicznym utworzono nową specjalność - eksploatacja pojazdów samochodowych.
Decyzją Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 11.10.1973 r. wprowadzono w WSInż. nową strukturę organizacyjną. Dotychczasowy Wydział Mechaniczny stał się Instytutem Technologii i Eksploatacji Maszyn. Do roku 1973 absolwenci ITiEM uzyskiwali jedynie stopień inżyniera.
W 1973 roku Instytut Technologii i Eksploatacji Maszyn, jako pierwszy z wydziałów Wyższej Szkoły Inżynierskiej, rozpoczął kształcenie na studiach dziennych w systemie studiów magisterskich. Z dniem 7.10.1974 r. uruchomiono natomiast w ITiEM magisterskie studia uzupełniające dla absolwentów inżynierskich studiów zawodowych.
W 1975 r. wprowadzono w ITiEM nową specjalność na kierunku mechanika: maszyny i urządzenia przemysłu chemicznego i spożywczego, a jej organizatorem został doc. dr inż. Henryk Popko. Rok później w 1976 r. wprowadzono w ITiEM nowy kierunek kształcenia - górnictwo i geologia ze specjalnością maszyny i urządzenia górnicze i wiertnicze, którego organizatorem został prof. dr inż. Tadeusz Opolski.
W 1976 r. oddano do użytku nowy gmach ITiEM przy ul. Nadbystrzyckiej 36, co poprawiło organizację i warunki naukowo-dydaktyczne.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1977 r. przekształca Wyższą Szkołę Inżynierską w Lublinie w Politechnikę Lubelską.
W 1984 r. została zmieniona struktura uczelni i powołany zostaje Wydział Mechaniczny i Organizacji, w skład którego wchodzi dotychczasowy Instytut Technologii i Eksploatacji Maszyn.
W roku akademickim 1986/87 uruchomiono 2,5-letnie studium magisterskie uzupełniające na specjalności samochody i ciągniki.
Zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14.06.1988 r. przekształcono Wydział Mechaniczny i Organizacji w dwie odrębne jednostki: Wydział Mechaniczny oraz Wydział Zarządzania i Podstaw Techniki.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 "PL2022 - Zintegrowany Program Rozwoju Politechniki Lubelskiej" POWR.03.05.00-00-Z036/17